مصدومی که ملاحظه میکنید از آن پسر هفده ساله از شهروندان طبقه متوسط ارومیه میباشد که متاسفانه در خانه ای هنگام درست کردن بمب دستی برای چهارشنبه سوری ایجاد شده است در این حادثه تلخ یکی از چشمان جوان یاد شده از بین رفته و دست چپ بیمار از مچ کاملا قطع گردیده است البته ایشان در این حادثه تنها نبوده بلکه یک نفر دیگر همراه ایشان نیز بخاطر سوختگی شدید در بخش سوختگی مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) ارومیه بستری گردیدند.جالب بدانید در کشورهای بزرگی مثل چین که در جشنهای اول سال و جشن فانوس صدها میلیون چینی به جشن سرورو آتش بازی میپردازند به اندازه مجموع مصدومین چندین ساله ایران مصدوم و کشته ندارند!!!! بعبارت ساده تر در این کشورسازمانهای فرهنگی دولتی و خصوصی مسئول با اجرای مدیریت صحیح درمراسمات مخصوصا آتش بازی هابا وجود وسعت بسیار وسیع آتش بازی در کل کشور چین و دهها کشوریی که در آسیای شرقی این جشنهارا اجرا میکنند، باعث شده که متحمل کمترین خسارات مادی و جانی به در کشورشان بشوند .از طرفی به خاطر همین مراسمات سالیانه میلیونها توریست و جهانگرد را جذب کشورشان کرده و میلیاردها دلار پول به کشورشان سرازیر میکنند وبدنبال آن کاهش بیکاری کانلا در این کشورو کشورهای امثال آنها دیده میشود .بی شک اکثر مصدومین مراکز اورژانسهای مادر روزهای پایانی کشور کودکان و جوانان تشکیل میدهند یعنی افرادی که دارای انرژی و شادابی بسیار زیادی هستند که بی شک بدون مدیرایت صحیح این مراسمات این پتانسیلهای بسیار قوی نه تنها به هدر میرود بلکه بلکه بوجود آمدن حوادث ناگوار مادی و جانی تاسف بار میشود شکی نیست نمی توان سنتهایی که هزاران سال درکشور ما رواج داشته با بی توجهی از بین برد یا کم رنگ کرد بی شک با یک درایت میتوان باهدفمندسازی این مراسمات و جشنها علاوه براجرای صحیح خود مراسمات ،باعث حفظ پتانسیلهای مثبت جوانان شده و از طرفی شادی بدون وصف و مفرحی رابرای کل خانواده های ایرانی بوجود آورد در این مقاله علاوه بر ابراز تاسف از حادثه بوجو آمده در ارومیه برای این جوان آذربایجانی به شرح مراسهای مشهور درچهارشنبه سوری ،جشنهای مشهور جهانی میپردازیم :
چهارشنبه سوری سنت است یا بدعت ؟فرهنگ است یا عقب ماندگی ؟
عده ای متعقدند که برخی سنت ها مانند چهارشنبه سوری که دارای ریشه خرافی است و یادگار گذشته دوران آتش پرستی است تاریخ ایرانیان را تحت تاثیر خود قرار داده است در حالیکه ایرانیان با عقاید توحیدی و یگانه پرستی شناخته می شوند رسانه ها و دستگاههای فرهنگی می بایست اطلاعات کافی را به مردم بدهند تا آنها بدانند این سنت ها و روشها هیچ مبنای عقلی و شرعی ندارد و آثار مثبتی بر آن مرتبت نیست.
دستگاههای ذی ربط می بایست اقدامات لازم را در این زمینه انجام می دادند اما متاسفانه اقداماتی صورت نگرفته است . چهارشنبه سوری نوعی بی نظمی در جامعه ایجاد می کند که این رفتاردر شأن و جایگاه فرهنگی ملت ما نیست،متاسفانه برخلاف انتظار ،مصدمین از بین افرادی هستند که آگاهی کامل به عوارض آتش بازی در چهارشنبه سوری دارند و این خود نکته ای سوال برانگیزی است که نیازمندمطالعات روانشناسی و جامعه شناسی موشکافانه ای در جامعه ماست ).
مقصر کیست ؟مصدوم یا خانواده یا سازمانهای فرهنگ ساز دولتی و خصوصی کشور ؟
چهارشنبه سوری جشن چهارشنبه سوری به همراه دیگر آیین آن با گوناگونی و زیبایی بسیار و آواز و ترانه های شادی بخش و بزم و پایکوبی در همه سرزمین ایران بزرگ از چند هزار کیلومتری آذربایجان تا چین برگزار می شود. گستره برگزاری این جشن، نشان از شکوه و پایندگی فرهنگ کهن این بوم دارد.« واژه جشن از کلمه « یسنه» آمده که ریشه اوستایی دارد و به معنی ستایش کردن است . بنابراین معنی واژه جشن، ستایش و پرستش است . هدف از برگزاری جشن ها در ایران باستان ، ستایش پرودگار ، گردهمایی مردم، سرور و شادی، داد و دهش و بخشش به بینوایان و زیردستان بوده است». سور (sur ) واژه ای پهلوی است که به معنای : مهمانی، بزم، جشن، جشن عروسی آمده است. و " سوری" نیز به معنای : گل سرخ رنگ، رنگ سرخ ، شادی و چیزی که به رنگ سرخ باشد مورد استفاده قرا گرفته است. پس چها رشنبه سوری را می توان یک جشن و شادی دانست که با سرخی همراه است و این سرخی همان آتش است. اما اگر بپذیریم که چهارشنبه سوری همان جشن سوری است و جشن سوری به معنای ستایش آتش؛ نباید این ترکیب ما را به اشتباه بیاندازد که مردم آتش را به عنوان خدا ستایش می کردند. همانطور که پیش تر گفته شد هر چیز خوبی به خدا نسبت داده می شود و دراین میان روشنایی آتش که مهم ترین نقش را در زندگی بشر بازی می کند ، نشانی از حضور خداوند است.ریشه واژه: چهار شنبه سوری از دو واژه "چهارشنبه" پایان سال و واژه "سوری" که همان "سوریک" پهلوی و به چم معنی سرخ است ساخته شده است و روی هم رفته به چم چهارشنبه سرخ است.
مراسمات مشهور در چهارشنبه سوری درایران :
بوته افروزی : در ایران رسم است که پیش از پریدن آفتاب، هر خانواده بوته های خار و گزنی را که از پیش فراهم کرده اند روی بام یا زمین حیاط خانه و یا در گذرگاه در سه یا پنج یا هفت «گله» کپه می کنند. با غروب آفتاب و نیم تاریک شدن آسمان، زن و مرد و پیر و جوان گرد هم جمع می شوند و بوته ها را آتش می زنند. در این هنگام از بزرگ تا کوچک هر کدام سه بار از روی بوته های افروخته می پرند، تا مرگ ضعف و زردی ناشی از بیماری و غم و محنت را از خود بزدایند و سلامت و سرخی و شادی به هستی خود ببخشندمردم در حال پریدن از روی آتش ترانه زیر را می خوانند. زردی من از تو ، سرخی تو از من غم برو شادی بیا ، محنت برو روزی بیا ای شب چهارشنبه ، ای کلیه جاردنده ، بده مراد بنده هر خانه زنی خاکستر را در خاک انداز جمع می کند، و آن را از خانه بیرون می برد و در سر چهار راه، یا در آب روان می ریزد. در بازگشت به خانه، در خانه را می کوبد و به ساکنان خانه می گوید که از عروسی می آید و تندرستی و شادی برای خانواده آورده است. در این هنگام اهالی خانه در را به رویش می گشایند. او بدین گونه همراه خود تندرستی و شادی را برای یک سال به درون خانه خود می برد. ایرانیان عقیده دارند که با افروختن آتش و سوزاندن بوته و خار فضای خانه را از موجودات زیانکار می پالایند و دیو پلیدی و ناپاکی را از محیط زیست دور و پاک می سازند. برای این که آتش آلود نشود خاکستر آن را در سر چهارراه یا در آب روان می ریزند تا باد یا آب آن را با خود ببرد. و می گوید: «درد و بلای خانه را ریختم به توی کوچه» و باور دارند که با دور افکندن کوزه، تیره بختی، شور بختی و تنگدستی را از خانه و خانواده دورمیکنند زیرا می گویند که فروهرها از کوزه نو دیدن خواهند کرد و آب پاشیده شده، نشان روشنایی در خانه است. در زمان ساسانیان به جای آب، سکه هایی را درون کوزه می انداختند و آن را از پشت بام به زمین پرتاب می کردند برای اینکه روزی و فزونی برای آنان فرستاده شود
مراسم کوزه شکنی مراسم کوزه شکنی: مردم پس از آتش افروزی مقداری زغال به نشانه سیاه بختی،کمی نمک به نشانه شور چشمی، و یکی سکه دهشاهی به علامت تنگدستی در کوزه ای سفالین می اندازند و هر یک از افراد خانواده یک بار کوزه را دور سر خود می چرخاند و آخرین نفر ، کوزه را بر سر بام خانه میبرد و آن را به کوچه پرتاب می کند...
قاشق زنی: آیین کفچه زنی کم و بیش در همه سرزمین های ایران بزرگ برگزار می شود. بدین گونه است که مردم و گاهی کودکان کاسه ای مسین و کفچه را به هم کوبیده و در پشت در پنهان می شوند و خاوند (صاحبخانه) تخم مرغ یا پیشکشی درون کاسه می گذارد. کفچه زنان چه مرد چه زن بیشتر خود را با چادر می پوشانند.
فال گوش نشینی : غروب زنان و دخترانی که شوق شوهر کردن داردند یا آرزوی و زیارت و مسافرت مانند دختران دم بخت یا زنان در آرزوی فرزند شب چهارشنبه نیت می کنند و از خانه بیرون می روند و در سر گذر یا سر چهار راه که نماد گذار از دشواری ها بود می‌ایستادند. - گوش به صحبت رهگذران می سپارند و به نیک و بد گفتن و تلخ و شیرین صحبت کردن رهگذران تفال می زنند اگر سخنان دلنشین و شاد از رهگذران بشنوند رسیدن به مراد و آرزو را در سال نو ممکن خواهند . بدرستی آنها از فروهرها می‌خواستند که گره کارشان را با کلیدی که زیر پا داشتند، بگشایند.
کفچه زنی: نماد پذیرایی از فروهرها است زیرا که کفچه و کاسه مسین نشانه خوراک و خوردن بود. ایرانیان باستان برای فروهرها بر بام خانه خوراک های گوناگون می‌گذاشتند تا از این میهمانان تازه رسیده آسمانی پذیرایی کنند و چون فروهرها پنهان و نمی توان دیدشان، کسانی هم که برای کفچه زنی می‌رفتند،کوشش میکردند روی بپوشانندو ناشناس بمانندوچون خوراک و آجیل راویژه فروهرمی‌دانستند و ریافتشان را همایون می‌پنداشتند
آجیل چهارشنبه سوری تقسیم آجیل چهار شنبه سور ی: زنانی که نذر و نیازی می کردند در شب چهار شنبه آخر سال آجیلی از هفت مغز مغز و میوه خشکک به نماد هفت امشاسپندان درست شده و آن را در سفره چهارشنبه سوری می گذارند تا همه خانواده برای شگون و تندرستی از آن بخورند و امروزه آجیل چهارشنبه سوری جنبه نذری اش را از دست داده و از تنقلات شب چهارشنبه سوری شده است
آش چهارشنبه سوری: خانواده هایی که بیمار یا حاجتی داشتند برای بر آمدن حاجت و بهبود یافتن بیمارشان نذر می گردند و در شب چهار شنبه آخر سال «آش ابودردا»یا «آش بیمار »می پختند و آن را اندکی بیمار می خوراندند و بقیه را هم در میان فقرا پخش می کردند.
به غیر از مناسبت‌های مذهبی که در اکثر کشورها با مذاهب مختلف مراسم گسترده‌ای برای آن برگزار میشود، حوادث و رویدادهای ملی، هم در بسیاری از کشورهای دنیا بهانه‌ای برای شکل گرفتن یک جشن سراسری می‌شوند. اینها چند نمونه معروف از جشنهای ملی کشورهای مختلف است.
جشن روز باستیل- فرانسه: روز 14 ژولای هر سال یکی از تعطیلات رسمی فرانسه و جشن ملی است. این روز بزرگداشت آزاد کردن زندانیان سیاسی و تخریب زندان باستیل در جریان انقلاب کبیر فرانسه در سال 1789 است. در واقع روز باستیل جشن تاسیس جمهوری فرانسه است.
روز شکرگزاری- آمریکا: بزرگترین وخانوادگی‌ترین تعطیلی آمریکاجشن روز شکرگزاری است که درچهارمین پنج‌شنبه ماه نوامبر برگزار می‌شوداینروزوروزبعد درآمریکا تعطیل است و اتفاقات بزرگی مثل فینال مسابقات فوتبال آمریکایی در کنار کارناوال‌های مختلف برگزار می‌شودروز شکرگزاری روز اولین برداشت محصول توسط اولین گروه مهاجرانی است که از بریتانیا به آمریکا آمده بودندخوردن خوراک بوقلمون معروف هم دراینروز انجام میشود
روز سنت پاتریک- ایرلند: تنها جشن معروف اسکاتلند در واقع بزرگداشت یکی از قدیس‌های مسیحی است که اصلیتی ایرلندی دارد. جشن این روز هم بدون هماهنگی خاص و فقط به‌صورت یک هرج‌ومرج شاد در سراسر ایرلند برگزار میشود.
روز کاپ ملبورن- استرالیا: در استرالیا هر شغلی داشته باشید و در هر سنی که باشید 5 دقیقه از سال هیچ کاری نخواهید کرد. در دومین سه‌شنبه ماه نوامبر 5 دقیقه‌ای است که بزرگترین مسابقه اسب‌دوانی استرالیا برگزار میشود و همه مشغول تماشای این مسابقه هستند و به غیر از این به مناسبت این اتفاق بقیه روز هم به جشن و شادی سپری میشود.
روز استقلال- مکزیک: 16 سپتامبر هر سال، روز استقلال مکزیک است. این بزرگداشت روزی است که کشیش میگوئل هیدالگو به نشانه اعتراض، به حکومت دیکتاتوری مکزیک ناقوس کلیسایش را به صدا درآورد تا مخالفان علیه «حکومت شیطان» قیام کنند. جشن روز استقلال مکزیک با نواخته شدن همه ناقوس‌های مکزیک در ساعت 12 شب 15 سپتامبر شروع میشود.
جشن باروت و خیانت- بریتانیا: خیانت و باروت، ماجرای توطئه برای ترور شاه جیمز اول پادشاه انگلستان و انفجار پارلمان انگلستان در 5 نوامبر سال 1605 است که با لو رفتن عوامل توطئه و دستگیری آنها از آن تاریخ این روز جشن گرفته میشود. نکته جالب اینکه حجم مواد آتش‌بازی و ترقه‌های به کار رفته در این روز چند برابر باروت‌های روز توطئه است و میتواند نیمی از لندن را تخریب کند.
سال نوی چینی از مهم ترین تعطیلات سنتی مردم چین است : تقویم چینی، گاهشماری ترکیبی شمسی-قمری است و حرکت خورشید، ماه و ستارگان، تعیین کننده روزها، ماه‌ها و سال‌ها هستند. سال نو، با پدیدار شدن ماه در نخستین روز سال یعنی چهاردهم فوریه آغاز میشود و به همین علت گاه به آن سال نوی قمری نیز گفته میشود. جشن سال نو، عموماً پانزده روز به طول می‌انجامد و با جشن فانوس پایان می‌یابدمالزی از چند روز قبل عید با چراغهای سنتی قرمز رنگ تزئین می شود و مردم مالزی بیشترین مرخصیهای خود را برای این عید اختصاص می دهند وتقریبا شهرها به مدت پانزده روز به حالت نیمه تعطیل در می آید.در شب عید در ساعت 12 با نورافشانی سال نو رسما آغاز می شود البته آتش بازی با مواد منفجره به صورت فردی در مالزی ممنوع می باشد و این کار توسط هیئت مدیره ساختمانها با اجازه قبلی صورت می گیرد.در بیشتر کشورهایی که چینیها اکثریت را تشکیل میدهند یا اقلیت قدرتمندی هستند، سال نوی چینی جشن گرفته میشود؛ از آن جمله میتوان به چین، هنگ کنگ، تایوان، برونئی، کره، مغولستان، نپال، بوتان، ویتنام، سنگاپور، اندونزی، مالزی، فیلیپین و تایلند اشاره کرد. - درز دیگر آداب و رسوم این جشن، هدیه پاکت سرخ است که بزرگترها به کوچکترها هدیه می دهند همچنین دخترهای مجرد قبل از عید آن را بین افراد متاهل پخش می کنند چون بر این باورند که هدیه از دست افراد متاهل برای آنها یوم می آورد.هدیه این پاکتها می توانند پول یا شکلات باشد.چینیها اغلب 8 دلاری هدیه می دهند زیرا عدد 8 را باعث خوش شانسی می دانند. )یکی در از هدایا بردن نارنگی در جعبه های زیباست. در روز دوم به معابد می روند و برای درگذشتگان خود طلب آمرزش می کنند و برای رفاه و کسب و کار خود دعا می کنند. روز سوم و چهارم در خانه می مانند و دید و بازدید را بد یمن می دانند.رقص شیر یکی از کهن‌ترین آیین‌های چینی است که در این روز انجام می‌پذیرد. برخی خانواده‌ها برای از بین بردن شرّ ارواح خبیثه، این گروه‌های عروسک گردان را به خانه دعوت میکنند تا با آهنگ‌ها و رقص‌های خاص، بدیمنی این روز را از بین ببرند.روز هفتم را روز تولد انسان می دانند و از این لحاظ دارای اهمیت است پس معتقدند انسان در این روز یک سال پیرتر شده است پس روز هفتم بزرگداشت تولد Sakra Devanam ایندرا است و در این روز سالاد ماهی خامtossedمی خورند و روز دیگری است که از خوردن گوشت پرهیز می کنند.روز هشتم خانواده ها دور هم جمع می شود به مناسبت جشن تولد امپراتور شام را با هم میل می کنند. روز سیزدهم را روز پاک سازی معده به خاطر خوردن زیاد این چند روز می دانند و فقط از غذاهای گیاهی استفاده می کنند. در پایان جشن یعنی روز پانزدهم جشن فانوسها برگزار می شود نمایانگر پایان سال نوی چینی است، و آماده‌سازی برای آن از روز دهم سال نو آغاز میشود. در این روز در بین چینی ها مرسوم است که ردیف‌هایی از شمع را در جلوی خانه‌هایشان روشن میکنند و هنگام شب، فانوس در دست، مسیر می‌پیمایند در گذشته، فانوسها ساده بودند و تنها امپراتوران و اشراف، فانوس‌های آراسته و بزرگ داشتند؛ در سال‌های اخیر، فانوسها با طرح‌های جدید و متنوع تزیین می‌شوند؛ مثلاً فانوس‌هایی به شکل جانوران مرسوم است. ریشه این جشن به امپراتوری هان و بیش از 2000 سال پیش بازمیگردد.
عید باستانی نوروز نه تنها در کشور بزرگ ایران که در 7 کشور دیگر جهان هم با شکوه هرچه تمام‌تر برگزار میشود. در زیر به اختصار به چگونگی برگزاری نوروز در این کشورها میپردازیم:
تاجیکستان : جشن نوروز برای مردم تاجیکستان، به ویژه بدخشانیان جشن ملی نیاکان است و از آن به عنوان رمز دوستی و زنده شدن کل موجودات یاد میکنند. نوروز در این کشور به نام «خیدیر ایام» یعنی جشن بزرگ معروف است. علاوه بر خانه تکانی و خریدهای نوروزی، رسم دیگری هم در این کشور معمول است
افغانستان: نوروز در افغانستان به ویژه شهر مزار شریف هنوز هم به همان فر و شکوه پیشین برگزار میشود. در روزهای اول سال همه دشت‌های اطراف مزار شریف و پشت‌بام‌های گلی آن پر از گل سرخ می‌شوددر اولین روز عید، عَلَم امام علی(ع) با مراسم خاص و باشکوهی در صبح آن روز برافراشته میشود و با افراشته شدن آن جشن نوروز رسما آغاز میشود و تا چهل شبانه‌روز ادامه پیدا می‌کند.
آذربایجان: نوروز در سراسر جمهوری آذربایجان با شکوه فراوان جشن گرفته میشود. علاوه بر خانه‌تکانی و خریدهای نوروزی، مراسمی همچون ارسال خوان سمنو، انداختن کلاه پوستین به درها، آویزان کردن کیسه و توبره از سوارخ بام در شب عید و درخواست عیدی، رواج دارد. در برخی مناطق آذربایجان، مردم اعتقاد دارند که نورزو همان روز به خاک‌سپاری سیاوش است، سیاوش چهره اسطوره‌ای شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی است.
قزاقستان: مردم قزاقستان نوروز را اعتدال بهاری می‌دانند و بر این باورند که در این روز ستاره‌های آسمانی به نقطه ابتدایی می‌رسند و همه‌جا تازه میشود و روی زمین شادمانی برقرار میشود. آنها معتقدند نوروز، روزی است که خیر بر زمین فرود آمده و سنگ نیلگون سمرقند آب میشود. در شب سال تحویل، صاحبخانه دو عدد شمع در بالای خانه‌اش روشن می‌کند که به معنی آوردن خیر و برکت و روشنایی به خانه است
در شب نوروز دختران روستایی قزاق با آخرین گوشت باقی مانده از گوشت اسب که سوقیم نام دارد، غذایی به نام «اویقی آشار» می‌پزند و از جوانانی که دوست‌شان دارند پذیرایی میکنند. آنان نیز در مقابل به آنها آینه و شانه و عطر هدیه میکنند که آن را «سات اتکیر» می‌نامند که به معنی «علاقه‌آور»است
ترکمنستان :مردم ترکمنستان عقیده دارند زمانی که جمشید به عنوان چهارمین پادشاه پیشدادیان بر تخت سلطنت نشست، آن روز را نوروز نامیدند. ترکمن‌ها نوروزراباپختن غذاهای معروف نوروزی مانند«نوروز کجه»،«نوروزبامه»، «سمنی»جشن می‌گیرند درایام نوروزمسابقات مختلفی دراین کشور برگزار میشود که میتوان به مسابقات اسب‌دوانی،کشتی،پرش برای گرفتن دستمال از بلندی،خروس جنگی، شاخ‌زنی میش‌ها، شطرنج و مهره‌بازی اشاره کرد
پاکستان: در پاکستان نوروز را عالم‌افروز می‌نامند که به معنی روز تازه رسیده است که با ورود خود جهان را روشن و درخشان می‌کند. در ایام نوروز مردم پاکستان از گفتار نامناسب پرهیز نموده و با مهر و احترام خاص با یکدیگر رفتار می‌کنندو در پاکستان در ایام نوروز، انواع شیرینی‌ها پخته میشود که از آن میان میتوان به گلاب جامُن، شکر پاره، سوهن حلوا، کیک برفی و لدو اشاره کرد. قرقیزستان: عید نوروز در قرقیزستان تنها یک روز (آن هم روز اول فروردین) جشن گرفته میشود. در قرقیزستان در این روز پختن غذاهای معروف قرقیزی «بش بارماق»، «مانته برسک» و «کاتما» مرسوم است که به صورت رایگان بین حاضران در جشن پخش میشود. ضمنا مسابقات سوارکاری هم در روز نوروز برگزار میشود و جوایز ارزنده‌ای به نفرات برتر داده میشود.
