ریزگردها به گلستان هم رسید

سلامت نیوز: مخاطرات زیست محیطی در کشورمان هر روز ابعاد جدیدتری پیدا می‌کند، یک روز خشکسالی و خشک شدن تالاب‌ها و دریاچه ها و روز دیگر آلودگی آب دریاها، اما چند سالی است که مهمان ناخوانده‌ای وارد کشور شده که با خود "خاک" سوغات آورده است. ریزگردها، چند سالی است که بخش‌های زیادی از کشورمان را تحت تأثیر قرار داده و مردم را کلافه کرده است. در فهرست بلند بالای استان‌های درگیر با این پدیده زیست محیطی، زین پس نام گلستان را هم باید به آن اضافه کرد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه خراسان، گلستان، استانی با وسعت 22 هزار کیلومتر مربع بوده که ۴ اقلیم متفاوت را در خود جای داده، نوار باریک جنگل‌های هیرکانی در حاشیه آزادراه تهران- مشهد این تصور را برای همگان به دنبال دارد که گلستان استانی سرسبز است. اما باید گفت این تصور که متأسفانه در نگاه‌های مدیریتی کلان نیز وجود دارد، فقر و محرومیت را در استان نادیده می‌گیرد.

بخش‌های زیادی از مناطق شمالی و شرقی استان دارای آب و هوای خشک و نیمه بیابانی و غیرحاصلخیز است که حتی گیاهان علوفه‌ای نیز به ندرت در آن رشد می‌کنند، بنابراین خود می‌تواند منشاء مهمی برای ریزگردها باشد. خشک شدن تالاب‌ها و وضعیت نا بسامان رودخانه ها، گرم شدن 1 تا 2 درجه‌ای دمای هوا در استان، افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی، استحصال 90 درصد آب سفره‌های زیر زمینی، از بین رفتن مراتع و تخریب جنگل ها، بروز حریق‌های متعدد و از بین رفتن پوشش گیاهی و ... شرایط را از نظر زیست محیطی برای این استان سخت تر کرده است.

سال گذشته موضوعی در جلسه شورای اداری شهرستان گمیشان مطرح شد که با وجود این که گفته می‌شد، نباید رسانه‌ای شود، خبرساز شد. موضوع از این قرار بود که با توجه به موقعیت جغرافیایی و خشکسالی‌های مداوم و مجاورت با صحرای قره قوم در کشور ترکمنستان و از همه مهم تر بیابانی شدن بیش از 100 هزار هکتار مرتع، گلستان به ویژه مناطق شمالی در معرض خطر ریزگردها قرار دارند، آن زمان برخی از مسئولان در برابر این مسئله موضع گیری کردند و وقوع ریزگردها را در منطقه منتفی می‌دانستند، کارشناسان موافق و مخالف هم چنان درگیر کشمکش بودند تا این که طی ماه گذشته برای چند نوبت، ریزگردها مهمان ناخوانده مردم نقاط شمالی استان به ویژه منطقه گمیشان بودند تا حدی که درصد غلظت گردوغبار، به چندین برابر بیشتر از حد استاندارد رسیده بود.

به هرحال تجربه نشان داده در صورت تداوم این شرایط گلستان را هم باید به جمع استان‌های درگیر با این مشکل زیست محیطی اضافه کرد با این تفاوت که در این منطقه ریزگردها هم منشاء داخلی دارند و هم منشاء خارجی. باید گلستان را نجات داد و مسئولان محیط زیست نیز تا دیر نشده باید چاره‌ای برای آن بیندیشند در غیر این صورت باید گلستان را خوزستانی دیگر نامید.

با وجود هشدار نسبت به پدیده ریزگرد، کارگروه زیست محیطی تشکیل نشد

مدیرکل بحران استان در این باره به خراسان گفت: حدود 6 ماه قبل این موضوع در شورای اداری گمیشان مطرح شد و همانجا هم تأکید کردیم اگر کاری انجام نشود، در آینده‌ای نزدیک ریزگردها مهمان گلستانی‌ها خواهند بود.

صادقعلی مقدم افزود: قرار شد کارگروهی تشکیل شود تا علل و عوامل و راه‌های مقابله برای کاهش اثرات این پدیده، مورد بررسی قرار بگیرد اما تاکنون محیط زیست جلسه‌ای در این باره تشکیل نداده است.به اعتقاد وی، تغییر و تحولات اقلیمی نیز در این روند بسیار موثر بوده است، به نحوی که بخشی از ریزگردها دارای منشاء خارجی و فرامرزی است که کاری از دست ما ساخته نیست و بخشی نیز مربوط به اتفاقاتی است که در داخل کشور از جمله خشک شدن دریاچه ارومیه و تالاب‌های دیگر رخ می‌دهد.

وی بیان کرد: در این منطقه نیز خشکی رودخانه اترک به دلیل سدسازی‌هایی که در بالادست انجام شده و هم چنین خشکی شدید، وضعیت بد بیابان‌ها را تشدید می‌کند. از طرفی در شمال استان، صحرای قره قوم که بزرگترین بیابان کشور ترکمنستان است واقع شده که این شرایط را تشدید می‌کند. اما آنچه که در هفته‌های گذشته به مدت چند روز منطقه شمال استان به ویژه گمیشان را در برگرفت، به گفته کارشناسان دارای منشاء خارجی بوده که کارشناسان معتقدند مربوط به کشور عراق است.

سیاست‌های غلط گذشته

مدیرکل بحران استان خاطرنشان کرد: برخی از اتفاقاتی که الان رخ می‌دهد، نتیجه سیاست‌های غلط طی سال‌های گذشته است، اما مشکل عمده این است که هنوز برخی از افراد دغدغه‌ای در این باره ندارند. با اینکه اغلب کارشناسان در مورد تهدید ریزگردها سخن می‌گویند هنوز در سطح ملی، جزو استان‌های تحت تأثیر این پدیده به شمار نمی‌رویم، اما در بخش استانی مشکلات زیادی داریم و ممکن است این مشکلات روز به روز افزایش هم داشته باشد.وی تصریح کرد: تا زمانی که این روند و شرایط را مستند نکنیم و سازمان‌های مختلف نظرات کارشناسی خود را اعلام نکنند، نمی‌توانیم موضوع را در سطح ملی ثابت کنیم.

ریزگردهای اخیر منشاء عراقی داشت

مدیرکل هواشناسی استان نیز درباره ریزگردهای هفته‌های اخیر به خراسان گفت: منشاء این ریزگردها کشور عراق بوده که به دلیل گرما و صعود شدید هوا، از سطوح فوقانی جو به منطقه ما آورده شده است. از طرفی هم غبارهای محلی نیز در منطقه وجود دارد، بادهای جنوبی و شرقی غبار سمنان و خراسان شمالی را هم به این استان می‌آورد.محمدرضا رضوی افزود: صحرای قره قوم نیز روبه روی ما قرار دارد و محتمل است براساس گل بادها و سمت و جهت بادها، گردو غبار را به این منطقه بیاورد. با این حال معتقدیم مانند استان‌های غربی در معرض خطر این پدیده نیستیم. خشکی تالاب ها، زیست بوم منطقه را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد، علاوه براین جدی‌ترین موضوع در این استان، از بین رفتن مراتع به دلیل چرای بیش از حد دام است که ما را در شرایط بحرانی قرار می‌دهد. در آینده‌ای نزدیک با از بین رفتن مراتع، سیلاب‌های زیادی رخ می‌دهد و شهرهای گنبدکاووس، گرگان، آق قلا و حتی کلاله شدیداً مورد آسیب قرار دارند.وی با بیان این که عمده خاک استان از نوع لس بوده و دارای چسبندگی است، خاطرنشان کرد: هرچند خاک لس به دلیل داشتن کانی، هنوز قابلیت چسبندگی را دارد اما با وقوع یکی دو سیل، تبدیل به همان ماسه‌های عراق شده و خود منشاء ریزگردها می‌شود.وی به روند تغییر اقلیم اشاره کرد و گفت: در گذشته گلستان جزو استان‌های نیمه مرطوب بود اما در حال حاضر مناطق جلگه‌ای استان دارای آب و هوای نیمه مرطوب و حتی بیابانی و مراتع شمالی نیز تبدیل به کویر و مناطق میانی تبدیل به بیابان شده است. این روند شرایط استان را روز به روز وخیم تر می‌کند، این در حالی است که نمی‌توان با این شرایط جنگید بلکه باید با آن سازگاری پیدا کرد.

فرسایش بادی 5 تا 20 تن در هکتار

رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان نیز در این باره به خراسان گفت: در خصوص بحث ریزگردها در استان، هنوز کار پژوهشی و جدی صورت نگرفته اما آنچه که واضح است میزان فرسایش بادی است که از 5 تا 20 تن در هکتار متغیر است.

سید علی حسینی افزود: در مراتع پایین دست به ویژه مناطق آق قلا که پوشش گیاهی به صورت بوته‌ای است، تپه‌هایی پشت گیاهان تشکیل شده که ناشی از فرسایش بادی است، در صورت وزش بادهای نسبتاً شدید این ماسه‌ها به حرکت در می‌آید.وی بیان کرد: حتی زمانی که گوسفندان در مراتع چرا می‌کنند، پشت سرآنها گرد و خاک دیده می‌شود، همچنین از آق قلا به سمت اینچه برون نیز در حاشیه جاده آسفالت، تپه‌هایی وجود دارد که منشاء آن‌ها هم فرسایش بادی است.وی تصریح کرد: چرای دام، مراتع را در معرض خطر قرار داده و منجر به فقر خاک شده به بیانی دیگر مراتع استان به شدت سیر قهقرایی را طی می‌کند و همه این‌ها می‌تواند عواملی برای تولید ریزگردها باشد که در نهایت استان را با چالشی جدی مواجه خواهد کرد.

مراتع در معرض تهدید

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان نیز در این باره به خراسان گفت: تغییرات اقلیمی و همچنین بهره برداری بی‌رویه و چرای دام در مراتع، موجب شده که بخشی از این مراتع مورد تهدید قرار گیرد.ابوطالب قزلسفلو افزود: در استان بیابان‌های طبیعی نسبتاً وسیعی وجود دارد و بخشی از بیابان‌ها نیز به علت نوع مدیریت و مسائل انسانی به وجود آمده اند، که مهم‌ترین دلیل آنها کاهش بارندگی‌ها و ضعف پوشش گیاهی این مناطق است. وی بیان کرد: خشکسالی‌هایی که طی سال‌های اخیر رخ داده موجب شده تا بخش زیادی از مراتع استان دچار این مشکل شوند و برای مدیریت آن باید وجود دام مازاد را جدی گرفت و آن را تعدیل کرد.وی تأکید کرد: در استان وزش بادها از غرب به شرق است و فعلاً با این موضوع درگیر نیستیم اما با ادامه خشکسالی‌ها و تغییرات اقلیمی و تخریب‌هایی که در مراتع صورت می‌گیرد، احتمال به وجود آمدن این مشکل در استان وجود دارد.

لزوم توجه جدی به موضوع ریزگردها

فرماندار گمیشان که طی ماه گذشته چندین بار گردوغبار شدید را در منطقه شاهد بوده است در یک گفت وگوی خبری اظهار کرد: اگر در وضعیت فعلی برای پیشگیری از این پدیده ناهنجار زیست محیطی تدبیری نشود در آینده‌ای نزدیک مشکلی همچون اهواز در این شهرستان و شهرستان های مجاور تجربه خواهیم کرد. امانگلدی ضمیر با بیان این که با توجه به کاهش میزان بارندگی و افزایش دما، شرایط اقلیمی کشور تغییر کرده است، افزود: عوامل طبیعی، انسان  ساز و ترکیبی عوامل تشکیل دهنده مخاطرات طبیعی به ویژه در زمینه خشکسالی هستند.وی بیان کرد: به هرحال وقوع ریزگردها طی یک هفته آن هم دوبار، هشداری جدی بود که هم مسئولان باید به آن توجه جدی داشته باشند و هم مردم بایستی با حساسیت بیشتری نسبت به وظایف خود در قبال خشکسالی اقدام کنند.

لینک منبع و پست : ریزگردها به گلستان هم رسید
http://www.salamatnews.com/news/153718/ریزگردها-به-گلستان-هم-رسید